Biżuteria wykonana ze złota zazwyczaj kojarzy się z trwałością i ponadczasową elegancją. Dlatego nieraz można poczuć zaskoczenie, gdy okazuje się, że złoto czernieje lub zaczyna brudzić skórę. Zamiast zachwycać, nalot ze złotej biżuterii zaczyna psuć wrażenie estetyczne, a czasem nawet wywoływać niepokój. Dlaczego złoto ciemnieje? Czy oznacza to, że biżuteria jest słabej jakości? Dlaczego złoto czernieje na palcu, w uszach, na szyi, a nawet na całej skórze? Co zrobić, gdy pojawi się taki objaw?
Jak rozpoznać, że złoto zaczyna ciemnieć?
Nie zawsze czernienie biżuterii jest od razu widoczne. Czasem zmiana koloru postępuje stopniowo – od delikatnego zmatowienia po wyraźnie ciemniejszy odcień. Można wtedy odnieść wrażenie, że złoto brudzi skórę lub zostawia lekko szarawy ślad, zwłaszcza na palcach, szyi lub za uszami.
Pierwsze oznaki ciemnienia to zazwyczaj:
- utrata blasku,
- pojawienie się ciemniejszych przebarwień przy zagięciach (np. pod kamieniem lub przy łączeniu obrączki),
- wrażenie „tłustości” powierzchni przy dotyku.
Czernienie złota może występować także w kontakcie z wilgocią, w klimacie o dużej wilgotności lub wtedy, gdy nosimy biżuterię podczas snu, kąpieli czy ćwiczeń. Niektórzy zauważają też, że złoto czernieje na palcu dopiero po kilku godzinach noszenia – wówczas może to mieć związek z pH skóry lub obecnością soli mineralnych.
Dlaczego złoto czernieje?
Okazuje się, że żółte złoto czernieje znacznie częściej niż białe, ponieważ nie jest zabezpieczone warstwą ochronną. Nie oznacza to jednak, że każda biżuteria z żółtego złota zmienia kolor. Wszystko zależy od próby złota oraz składu stopu.
Czyste złoto, czyli biżuteria wykonana z czystego kruszcu, nie ciemnieje – zawsze zachowuje intensywnie żółty kolor. Jednak do codziennego noszenia potrzebne są stopy z dodatkiem twardszych metali, które poprawiają wytrzymałość. Dlatego powstają próby złota, np. 585 (czyli 58,5% złota i 41,5% innych pierwiastków).
To właśnie domieszki nieszlachetnych metali są odpowiedzialne za proces czernienia złota. Wchodzą one w reakcję z powietrzem, potem, lekami lub kosmetykami i powodują utlenianie.
Czy białe złoto ciemnieje?
Zacznijmy od białego złota, które na pierwszy rzut oka łatwo pomylić ze srebrem. Srebro znane jest z tego, że utlenia się i wchodzi w różne reakcje chemiczne, przez co często zmienia kolor i wymaga czyszczenia. Jak wygląda to w przypadku białego złota?
Złoto w naturze występuje wyłącznie w kolorze żółtym. Aby uzyskać barwę białą, do produkcji biżuterii używa się stopu z innymi metalami, np. srebrem, niklem lub palladem. Ostateczny odcień nadal jednak nie jest śnieżnobiały, dlatego biżuterię z białego złota pokrywa się warstwą rodu – szlachetnego metalu o jasnej barwie. Proces rodowania chroni powierzchnię i skutecznie ogranicza proces czernienia złota, dzięki czemu kolczyki, pierścionki czy bransoletki wykonane z białego złota ciemnieją bardzo rzadko.
Co się jednak dzieje, gdy warstwa rodu zaczyna się ścierać? Złoto może przybierać barwę słomkowo-żółtą. Nie jest to objaw zużycia, a raczej naturalny kolor stopu białego złota bez rodowania. W takim przypadku warto ponownie poddać biżuterię rodowaniu, aby przywrócić jej jasny wygląd.
Dlaczego złoto czernieje na skórze?
Wysoka próba, jak 585 czy 750, czernieje bardzo rzadko – choć i tutaj zdarzają się wyjątki, np. reakcje alergiczne, specyficzny skład potu czy zażywane leki. Natomiast złoto 333 ciemnieje zdecydowanie częściej. Wynika to z dużej zawartości metali bazowych, które łatwo reagują z czynnikami zewnętrznymi.
Najczęściej przyczyną czernienia złota jest kontakt biżuterii z potem, perfumami lub detergentami. W przypadku kolczyków reakcja może być jeszcze silniejsza, jeśli występuje alergia na nikiel.
Co robić, gdy złoto ciemnieje?
Złoto każdej próby może z czasem stracić swój połysk. Dlatego warto zadbać o właściwe przechowywanie (zwłaszcza w przypadku złota niższej próby szczególnie 333 i 375). Najlepiej ograniczyć dostęp powietrza. Sprawdzi się tu woreczek strunowy i ciemna szkatułka. Taki sposób przechowywania zmniejszy ryzyko reakcji utleniania i ograniczy powstawanie przebarwień lub ciemnienia powierzchni.
Dodatkowo dobrze jest unikać przechowywania złotej biżuterii razem z innymi metalami, które mogą powodować mikrouszkodzenia powierzchni i sprzyjać matowieniu. Warto także zdejmować złoto przed kąpielą, wizytą na basenie czy sprzątaniem – kontakt z chlorem, solą i detergentami przyspiesza proces ciemnienia.
Czym wyczyścić zaśniedziałe złoto?
Biżuteria jest po to, by ją nosić – a nie trzymać w szufladzie. Dlatego warto mieć w domu profesjonalny płyn lub ściereczkę do czyszczenia złota, które można kupić w salonie jubilerskim lub online. Regularne przetarcie pomocą miękkiej ściereczki pozwala zachować blask i usuwa nalot ze złotej biżuterii, który może pojawić się po dłuższym czasie noszenia.
Pomocne są też domowe sposoby, ale w przypadku cenniejszych egzemplarzy z kamieniami szlachetnymi lepiej powierzyć czyszczenie specjaliście. Jeśli nie chcesz zmagać się z tym problemem zbyt często, warto od razu zainwestować w złoto próby 585 lub wyższej.
Sprawdź także nasze pozostałe artykuły dotyczące czyszczenia i pielęgnacji biżuterii: